درباره فک دریای خزر

از فک دریای خزر چه خبر؟

زیست شناسان فك خزری را تنها پستاندار این بزرگترین دریاچه جهان می دانند كه در تمام محیط دریای خزر زندگی می‌كند. فك خزری از جمله نادرترین گونه‌های جانوری شناخته شده روی زمین است و در لیست قرمز اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت قرار دارد. محققان می‌گویند فك، نمونه ی خوبی برای تعیین میزان آلودگی‌های دریای خزر محسوب می‌شود و هر مشكل آلودگی در دریای خزر وجود داشته باشند در این جانور یافت می‌شود و با نمونه‌گیری این جانور می‌توان روند آلودگی‌ها را در خزر مشخص كرد. با وجود این که‪ ۴۰ سال از ممنوعیت استفاده از سم DDT در جهان می‌گذرد، ولی هنوز با نمونه برداری از فك این سم در بدن این جانور مشاهده می‌شود!!! نتایج بررسی روی فك‌ها نشان می‌دهد در سه نقطه در كرانه‌های دریای خزر بیشترین آلودگی وجود دارد. در سواحل باكو به دلیل فعالیت‌های نفتی، درآستارا به سبب انبار آلایندگی‌های انسانی، در شهرستان تنكابن به دلیل زهكشی‌های پساب كشاورزی آلودگی‌ها در حد بسیار بالایی وجود دارد.
اوایل امسال یك كارگاه آموزشی برای صیادان تعاونی‌های پره گیلان برگزار گردید و به آنها آموزش داده شد كه در قبال تحویل هر فكی كه در تور صیادان گیر كند، مبلغ ‪ ۳۰۰ هزار ریال به آنان پرداخت خواهد شد. طرحی در جهت حفاظت از فك خزر با مشاركت شركت نفت ایران در حال اجراست كه این طرح توسط موسسه جانورشناسی داروین انگلستان تامین مالی شده‌است. فك‌ها جانورانی با ارزش اند كه حتی با مدفوع خود یك منبع غذایی در دریای خزر به وجود می‌آورند و موجب رشد ماهیان و ظرفیت زیستگاه می شوند. این جانور بیشتر در آب‌های با عمق كم زندگی می‌كند و به همین دلیل بیش از دیگر جانوران با انسان روبرو شده و در خطر شکار قرار می گیرند. اولویت غذایی برای فك خزری كیلكا ماهیان بخصوص كیلكای چشم درشت است كه این ماهی نیز در سطح بالای آب زندگی می‌كند.
فك دشمن انسان نیست و باید در جهت حفاظت از این جانور با ارزش دریای خزر همكاری نمود. فك (Phoca caspica) كه مردم شمال آن را به نام سگ آبی می‌شناسند، تنها پستاندار دریای خزر و كوچكترین گونه ی فك‌های واقعی (بدون گوش) محسوب می‌شود كه بومی این دریاچه است و به دلیل آلودگی شدید، صید بی‌رویه، به هم خوردن شرایط زیستی و كاهش شدید جمعیت، نیازمند حمایت بین‌المللی است. كارشناسان علت كاهش جمعیت این گونه را به كشتار بی رویه در سال‌های گذشته، آلودگی فزاینده دریای خزر، برداشت بی‌رویه منابع آبزیان مورد تغذیه فك‌ها از جمله صید بی‌رویه ماهی كیلكا و كاهش ذخایر آن به علت هجوم گونه غیر بومی شانه دار می‌دانند.

بر اساس بررسی‌های انجام شده توسط كارشناسان‪ CEP آلودگی‌های زیست محیطی، بیشترین تاثیر را در كاهش جمعیت این گونه داشته است. در مفاد این كنوانسیون با آگاهی از تخریب محیط زیست دریای خزر در اثر آلودگی‌های ناشی از منابع مختلف فعالیت‌های انسانی از جمله تخلیه مواد مضر و خطرناك، مواد زاید و سایر آلودگی‌های ناشی از منابع دریایی و منابع مستقر در خشكی بر حفاظت راسخ منابع زنده آن برای نسل‌های حاضر و آینده تاكید شده است.

در پستهاي آتي از آلودگي دريا و تالابمان بيشتر خواهم نوشت.

author: Reza Poorseyfi